Want is het inruilen van je benzine slurpende Renault Clio Estate 1.6 (Energielabel F) voor een elektrische Tesla Model 3 Sedan (Energielabel A) wel beter voor de wereld? Zo wordt lithium, de grondstof die wordt gebruikt voor het maken batterijen, op een chemische én mensonterende manier gewonnen en geproduceerd. Waar je met de aanschaf van een elektrische auto en zonnepanelen op je dak een stap naar een betere toekomst denkt te zetten, draag je onbewust bij aan moderne slavernij en milieuonvriendelijke praktijken, zo stellen zij.

Ellis Kat: Wat mij direct opvalt bij jullie project: de ene helft van de collectieve samenwerking van On-Trade-Off komt uit Congo, het land waar de grootste voorraad lithium voorraad in de grond zit en moderne slavernij plaatsvindt – de andere helft komt uit het België, het land waar de ‘onwetende consument’ in de Tesla rondrijdt. Beïnvloedt deze verhouding de samenwerking binnen het collectief?

Maarten Vanden Eynde: ‘Zo eenzijdig kun je dat niet zien. Het is een bijna onmogelijke opgave, maar ik probeer me op te stellen als kunstenaar en als mens. Ik probeer wel om afstand te nemen van generalisaties en het denken in hokjes, om zo tot een interessante samenwerking te komen.’

Georges Senga: ‘De focus van deze samenwerking ligt niet op de mogelijke onderlinge verschillen, maar op de gemeenschappelijke interesse: het aan de kaak stellen van het Lithium-probleem.’

EK: ‘Waarom kunnen jullie dit niet alleen?’

MvdE: ‘We vormen een collectief, omdat we niet allemaal overal kunnen zijn en het lithium verhaal te complex en wijd verspreid is om helemaal te onderzoeken. Het is dan ook niet economisch en ecologisch verantwoord. Door het uitwisselen en delen van onderzoeksmateriaal blijven we op de hoogte van wat er speelt op verschillende continenten en moeten we niet allemaal naar dezelfde plekken reizen.’

GS: ‘Er komt zoveel kijken bij de handel van lithium: van de bron in Congo, tot het transport naar Australië en van de productie in China tot de verkoop in Europa. Als we stuk voor stuk op een klein deel focussen, krijgen we samen een compleet beeld.’

EK: ‘De complexe thematiek die jullie centraal stellen is politiek, journalistiek en wetenschappelijk. Toch is er een tentoonstelling met beeldende kunst. Waar stopt de journalistiek of wetenschap en begint de kunst in jullie werk?’

MvdE: ‘Niet. Ik geloof niet zo in die scheiding. Ik probeer de overlap zoveel mogelijk te stimuleren want een zo breed mogelijk onderzoek maakt het interessant.’

GS: ‘Hoe de resultaten uiteindelijk vorm krijgen is ook wisselend: van schilderijen tot fotografie en van sculpturen tot films.’

EK: ‘Wat willen jullie teweegbrengen met de resultaten van het onderzoek?’

MvdE: ‘In de eerste instantie het volledige plaatje zelf begrijpen – want is dat elektrisch rijden wel zo goed? - en dan door het tonen van de resultaten van het onderzoek bewustwording genereren bij andere mensen.’

GS: ‘We willen inzichtelijk maken van hetgeen dat we als mens nog niet weten.’

EK: ‘Is dat het enige? Willen jullie niet aanzetten tot actie? De mens dwingen alternatieven te zoeken voor duurzame energie? De beurscijfers van Tesla rood laten kleuren?’
MvdE: ‘Actie komt pas nadat je begrijpt wat er precies aan de hand is. Daarnaast is het moeilijk om ook te bedenken wie actie moet nemen: kunstenaars, wetenschappers of politieke leiders?. Voordat we het een voor het ander willen inwisselen, moeten we eerst precies weten wat het een en het ander is. Er is nu helaas nog geen Hallelujah-oplossing voor het ‘groene’ probleem.’

EK: ‘Best wel demotiverend. Dan denk je dat je goed bezig bent met je elektrische auto en duurzame energie en is het weer niet goed.’

MvdE: ‘Ik vind het choquerend dat de erbarmelijke omstandigheden van de slavernij niet tot het verleden behoren, ja. Of ik cynisch ben geworden? Och, dat was ik al. Ik heb nu eenmaal geen hoge pet op van de mensheid.’

EK: ‘Is er hoop voor de toekomst?’

GS: ‘Ik hoop dat bezoekers van The Weight of Wonders naar de resultaten kijken en denken: “hé, wat is dat eigenlijk, de groene revolutie?” Die bewustwording, dát is voor mij verandering die we teweeg willen brengen. En wie weet vinden we in de toekomst wel een écht groen alternatief.’