Interview 
30 okt 2022

In ons kot | Fleur Khani en Zoë Demoustier

In deze serie laten we makers aan het woord die bij ons in residentie zijn.

Beeld: What Remains - Zoë Demoustier | ©Tom Herbots

Vandaag presenteert de Brakke Grond drie Vlaamse en twee Nederlandse makers op Brainwash Festival, want op een festival over denkers mag de kunstenaar natuurlijk niet ontbreken.

Als er iemand in staat is het alledaagse in nieuw licht te zetten, dan is het wel de kunstenaar. Of het nu om ons eigen lichaam gaat, of over een feestelijke samenzijn, zo zullen Zoë Demoustier en Fleur Khani - deze afgelopen week bij de Brakke Grond in residentie - ons laten zien.

Door Lies Mensink

---

Tijdens De kunst van het maken, wordt het publiek meegenomen in de belevingswerelden van danser en choreograaf Zoë Demoustier, van muziektheatermaker Fleur Khani en van acteur en schrijver Khalid Koujili El Yakoub (op moment van het gesprek tijdelijk terug naar Vlaanderen om een voorstelling te spelen). “Om zichtbaar te maken hoe kunstenaars denken, laten we op Brainwash ook werk in ontwikkeling zien,” vertelt Renske Ebbers, programmamaker bij de Brakke Grond.

Als programmeur vindt Renske het niet alleen belangrijk om ontwikkeling te laten zien, maar ook om ruimte te maken voor die ontwikkeling zelf. En dus heeft ze deze week haar agenda vrijgemaakt voor gesprekken en ontmoetingen met de makers. Aan een grote keukentafel ontmoeten we Fleur Khani en Zoë Demoustier

Fleur Khani

Fleur Khani is een Perzisch-Belgische muzikante die nu ook haar weg naar het theater vindt. Maar dan wel met het soort theater dat ze zelf wil maken: “Ik crave naar super direct theater met direct contact tussen publiek en acteurs. Ik mis dat, en daarom maak ik het nu zelf.” De voorstelling waar Fleur aan werkt, Hallelujah, is een activerende samenkomst om vreugde op te wekken in een wereld die vreugdeloos is.

Fleur: “Het is niet iets wat ik projecteer op een toekomst, hè: dit is nú aan de orde. In de wereld waarin we nu leven is het enige dat er te vieren valt het samenzijn zelf.” De voorstelling is gebaseerd op een hele reeks methodes en tools om vreugde in gemeenschapsvorm op te wekken. Fleur is in allerlei technieken uit verschillende culturen en sectoren gedoken, van activisme tot communicatiewetenschap en die technieken heeft ze zich eigen gemaakt. Gregoriaans zingen, elkaar diep in de ogen kijken, tsjilpen als een vrolijk vogeltje:  alles wat er maar nodig is om een gelukzalig gevoel op te wekken.

Hallelujah is een open score voor het vieren van het samenzijn, Ik werk met vier kernperformers (waarvan ik er zelf één ben) en daarnaast gaan we koren samenstellen van 28 vrijwilligers. We richten ons daarvoor op groepen die zelf geen toegang hebben tot vreugde.” De voorstelling heeft de vorm van muziektheater, maar Fleur ziet het ook als een beweging: “We gebruiken ook technieken die echt uit activisme komen. Zo zie ik mijn werk als performancemaker: als het activeren van ons.”

Zoë Demoustier

Ook voor danser en choreograaf Zoë Demoustier is het samendoen belangrijk. De voorstelling What remains maakt ze met spelers tussen de 4 en 74 jaar oud. “Dit hele project is ontstaan nadat de vader van mijn vriend aan dementie overleed. In een heel korte tijd was hij plotseling heel oud geworden. Hij was muzikant, maar verloor zijn taal en zijn muziek en in dat proces vroeg ik me af: verlies je dan ook je identiteit? Ik zie ouder worden als iets waarbij je heel je leven lang een archief verzamelt. Je hoofd en je lichaam vullen zich met herinneringen. Maar wat gebeurt daarmee aan het eind van je leven ?”

Met What remains onderzoekt Zoë het ouder worden met mensen die aan het begin en aan het einde van hun leven staan. “Ik ben benieuwd naar wat die levenslijn is: verloopt die circulair of is er sprake van een overgang?” Voor het maken van de voorstelling deed Zoë eerst uitvoerig journalistiek onderzoek: een jaar lang bezocht ze bejaardentehuizen en basisscholen om met ouderen en jongeren te spreken over ouder worden en de dood.

"Ik sta zelf niet op dat ene of dat andere punt van de levenslijn. Daarom zijn de mensen met wie ik werk ook zo belangrijk: ik haal mijn inspiratie uit hen. Hoe gaan zij om met ouder worden?” In het repetitieproces legt Zoë samen met de spelers een archief van hun bewegingstaal vast. What remains wordt een compositie van muziek en bewegingen, die zich herhalen, uit elkaar vallen en de vraag stellen wat er van overblijft. “Ik wil dat de vorm en de inhoud samenvallen, dat de hele voorstelling een soort verouderingsproces is, of althans mijn observatie daarvan.”

Laat je zondag vreugdevol activeren en word je bewust van je eigen lichamelijk archief tijdens de Kunst van het maken op Brainwash Festival. Na afloop zal Renske Ebbers een Q&A leiden. Ook de Vlaamse acteur Khalid Koujili El Yakoub en de Nederlandse podiumkunstenaars Elfie Tromp, Mara van Nes, Basak Layic, Sipan Sezgin Tekin zullen ervaringen van hun maakproces.