Khadija vertelt over haar onderzoeksperformance Re-claiming Space, een co-productie met het Kaaitheater, Productiehuis Theater Rotterdam, NTGent, Frascati en de Brakke Grond - "Ik heb intussen ruimte weten te bemachtigen en wil mijn ruimte graag delen met anderen."
Door Yasmin Van 'tveld
---
Op 27 en 28 september brengt Khadija El Kharraz Alami haar voorstelling Re-claiming Space naar de Brakke Grond. Tijdens deze onderzoeksperformance is het publiek elke keer opnieuw getuige van een allereerste ontmoeting tussen Khadija en een persoon uit de cultuursector. Samen onderzoeken ze de ruimte die vrouwen toebedeeld krijgen en hoe opgedrongen verwachtingen irrelevant gemaakt kunnen worden. Zo wordt Re-claiming Space een manifest dat toont hoe inclusiviteit anders kan. Hiervoor werd Khadija geïnspireerd door onder meer De ontembare vrouw van Clarissa Pinkola Estés en Your Silence Will Not Protect You van Audre Lorde. Ik ging met haar in gesprek over kwetsbaarheid, over zoeken naar connectie en over de noodzaak van vrije ruimte.
Dag Khadija. Hoe gaat het met jou en met de voorbereiding van Re-claiming Space?
Het was best intensief, want ik moest op zoek naar verschillende mensen om mee samen te werken op het podium. En het is geen gewone voorstelling. Re-claiming Space is echt een ongoing onderzoek, wat heel spannend is. Het publiek zal getuige zijn van een ontmoeting en hoe die zich ontvouwt. Ik plaats mezelf – en m’n gast eigenlijk ook – daarmee in een hele kwetsbare positie. Maar dat moet ik op het moment zelf dan maar loslaten. (lacht) Eens de voorstelling start, heb ik niets meer te verliezen.
Je gebruikt het woord ‘kwetsbaar’. Op welke manier voelt deze voorstelling kwetsbaar voor jou en je podiumgasten?
Re-claiming Space is ontstaan toen ik nog geen verbinding voelde met het culturele werkveld. Ik was op zoek naar hoe ik wou werken, zonder mij iets aan te trekken van wat van mij werd verwacht als vrouw, of als Marokkaanse vrouw, en ga zo maar door. Ik ben toen veel beginnen lezen, zoals De ontembare vrouw van Clarissa Pinkola Estés en Your Silence Will Not Protect You van Audre Lorde, waarna ik mij de vraag stelde: maar wat wil ìk eigenlijk? Wat heb ìk nodig? Zo kwam ik erachter dat ik een oprecht verlangen had naar contact met mensen. Uit dat verlangen werd het idee voor deze voorstelling geboren. Het kwetsbare zit er dus in dat de ontmoetingen in Re-claiming Space een echt verlangen zijn geweest. Voor de gast die bij me op het podium komt is het ook kwetsbaar, want we weten nog niet of het wel klikt en hoe de opvoering zal verlopen
Te gast bij Khadija op maandag 27 september: Mira Thompson
Te gast bij Khadija op dinsdag 28 september: Courtney May Robertson
Dat oprecht verlangen waarover je het hebt, moet ik dat zien als een verlangen naar aansluiting binnen het theaterveld?
Ja, het gaat over het veld, maar ook over de conventies, over educatie en over waarheden. Wie bepaalt eigenlijk wie wat mag doen of hoe je op het toneel moet staan? Wie krijgt het podium? Wie mag verhalen komen vertellen? Wie raakt er in de vergetelheid? Wie zien we niet? Ik laat het proces zien naar aanloop van mijn volgende voorstelling The Waves en geef een inkijk op mijn manier van theatermaken. Ik wil ruimte voor onderzoek en experiment, omdat ik dat belangrijk vind. Ook is het verlangen vaak in mijn werk: het voelen van een vrijheid. (glimlacht) Al heb ik altijd wel al die vrijheid genomen. Ik bedoel eerder dat ik die vrijheid wil nemen zonder strijd. Ik heb geen zin meer om mij te moeten verdedigen of om mijn context uit te leggen. Ik ga dat dus ook niet meer doen.
Wat trekt je zo aan in de essays van Clarissa Pinkola Estés en Audre Lorde?
Ze moedigen mij aan om mijn vrouwzijn en het onconventionele en het ontembare in mij te omarmen. Ze hebben mij de voortdurende onderdrukking van vrouwen nog helderder voor ogen gehouden. Zulke essays helpen mij begrijpen wat mijn positie is in de maatschappij en hoe ik de emancipatie die zij beschrijven kan verderzetten. De kennis die zij hebben vergaard over een systeem dat niet voor ons gemaakt is resoneert heel erg met wie ik ben en hoe ik denk. Ik voelde me gezien en gehoord door hoe zij die ervaring hebben opgeschreven. Dat heeft me doen inzien dat er ook ruimte is voor mij, maar dat die niet gratis of vanzelfsprekend is. En toen kwam er dus die zoektocht naar: maar wat wil ìk dan, los van alle verwachtingen?
Re-claiming Space noem je een researchperformance. Wat moet ik mij daarbij inbeelden?
Het is performatief vanwege elementen van improvisatie, onderzoek en experiment. Er is voor mij een duidelijke structuur, een duidelijk begin, midden en eind, maar hoe we van a naar b komen is iets wat zich in het moment pas ontwikkelt. Er zijn spelregels. Maar hoe het verder verloopt blijft spontaan. Het is alsof we een potje gaan voetballen: de regels zijn er, maar hoe de wedstrijd zal verlopen, dat is elke keer een verrassing. Ik wil verschillende perspectieven in mijn manier van maken en presenteren verweven. Ik heb intussen ruimte weten te bemachtigen en wil mijn ruimte graag delen met anderen. Ik hoop dat mensen na Re-claiming Space wat voor hen onbekend is toch wel meer gaan omarmen. Want het is er nou eenmaal.
Heb ik het goed dat die nadruk op inclusiviteit vooral impliciet in de voorstelling zit? Dat Re-claiming Space diversiteit een ruimte biedt, meer dan dat erover gepraat wordt?
Ja. Ik heb op een bepaald moment gezegd: ik ga stoppen met mezelf en mijn achtergrond uit te leggen. Door al die strijd was ik op den duur ook een beetje mijn identiteit kwijt. Hoezo ben ik nu ineens de boze Marokkaanse uit Amsterdam? Ik herken mezelf niet in dat narratief. Maar wat moest ik anders doen om dicht bij mezelf te blijven? Want, ja, ik word nu eenmaal boos wanneer iemand ten onrechte benadeeld wordt. Dat gaat vanzelf. Met Re-claiming Space kan ik ook die strijd voeren, maar dan zonder dat het als strijd voelt. Ik laat zién hoe het er voor mij en anderen uitziet, in plaats van erover te praten. Re-claiming Space is een speeltuin waar we elkaar zien en horen, en het onverwachte omarmen.
