Door Doris Zijlema

---------

“Wil je een stukje van de game spelen?” Daar zeg ik geen nee tegen. Mijn taak: the sword of sadness veroveren in een reeks battles. In de eerste battle kom ik tegenover een droevig figuur te staan. Mijn opties: ‘reach out’, ‘exchange’ en ‘listen’. Ik kies ervoor om naar hem te luisteren, waarna ik mag kiezen om hem te omhelzen, hem te negeren, met mijn ogen te rollen of voor de figuur te koken. Uiteindelijk heb ik al zijn zorgen aangehoord, heb ik diner voor hem gemaakt, en heb ik gewonnen.

Multidisciplinair kunstenaar Samuel Baidoo werkt in de Brakke Grond aan de game Plum Road Tea Dream. Tijdens de eerste lockdown begon Samuel in het online computerspel Minecraft te bouwen aan een eigen wereld. Minecraft werd een virtuele ruimte waarin Samuel diens artistiek werk, verslagen van persoonlijke ervaringen, gedachten en observaties organiseerde. Met de inhoud die ontstond binnen de veilige ruimte die Minecraft bood, zal Plum Road Tea Dream nu worden uitgewerkt tot een semi-autobiografisch computerspel. De game is nog in ontwikkeling – tijdens Puppet Playground zal Samuel het publiek meenemen in het bijzondere creatieproces. “Tijdens zo’n deelmoment gebeurt er iets bij de mensen. Ik merk dat het ze aanzet om zelf te schrijven, of ergens over te praten. Dat vind ik heel mooi om te zien.”

Leuk je te zien, Samuel! Je bent nu twee weken in residentie in de Brakke Grond, hoe is dat?

“Het is heel fijn. Afgelopen week werkte ik hier met François Vincent, die als co-writer meewerkt aan de game. Dit is onze eerste residentie met de focus puur op het schrijven en de inhoud. Het was heerlijk om daar samen een week volledig in te kunnen duiken. We slapen hier in huis, wat heel gezellig is. Deze week ligt het zwaartepunt natuurlijk bij het deelmoment tijdens Puppet Playground.”

Je werkt momenteel aan een videogame. Ben jij zelf een gamer?

“Als kind zeker! Ik heb hele leuke herinneringen aan de weekendochtenden met mijn broertje, wanneer wij spelletjes mochten spelen terwijl onze ouders nog sliepen. Daarna heb ik heel lang niet meer gegamed, tot ik in de lockdown terug ben begonnen. Inmiddels zou ik mezelf wel een gamer noemen – soms speel ik ter onderzoek, soms uit nostalgie.”

Je begon in coronatijd met het spelen van Minecraft, waarom? Hoe was die periode voor jou?

“Minecraft is een online videogame waarin je van alles kan bouwen, daar staat het om bekend. Minder bekend is dat je er ook in kan schrijven. Schrijven was tot dan toe nog helemaal geen onderdeel van mijn praktijk als kunstenaar, ook niet van mijn persoonlijk leven. Maar in de lockdown gebeurde er erg veel. Ik ging door een relatiebreuk. Daarnaast kwam er een heftige herinnering uit mijn tienerjaren naar boven: de breuk met mijn vader omwille van mijn geaardheid. Minecraft was de eerste plek waar ik daarover kon schrijven en kon beginnen met verwerken, nog vóór ik mijn gevoelens met anderen besprak. Dit kwam, denk ik, doordat de game heel surreëel aanvoelt, als een andere realiteit. Daarnaast is het een singleplayer-wereld, dus ik was de enige die deze plek kon betreden. Dat voelde heel veilig.

Op een gegeven moment ben ik voor die teksten bouwsels gaan maken: tempels, altaars, monumenten. Toen ben ik door mijn eigen virtuele wereld gaan rondlopen, de bouwsels gaan bezoeken, de teksten gaan herlezen. Het voelde als rondlopen in mijn eigen hoofd en gevoelswereld. Op dat moment heb ik besloten: er is hier iets fascinerends aan het gebeuren, ik wil hiermee verder. Ik heb een onderzoeksbeurs aangevraagd, met als hoofdvraag: hoe kan de virtuele ruimte werken als een safe space of sanctuary? Ik was nooit van plan de resultaten te delen, maar toen ik zag wat ik allemaal had verzameld, en waar ik doorheen was gegaan, kreeg het delen met een publiek toch urgentie.”

Wat betekent een safe space of sanctuary, een veilig toevluchtsoord, voor jou?

“Enerzijds betekent het voor mij een zelf gecreëerde plek waar je je vrij voelt om te rouwen. Rouw bedoel ik hier in de ruimste zin van het woord - rouw om hoe je als persoon veranderd bent, of om iets dat in het verleden is gebeurd bijvoorbeeld. Anderzijds is het een veilige ruimte waar plaats is voor zelfexpressie. Dit kan een game mij bieden.

Interessant is dat veel mensen die merken dat ze bijvoorbeeld genderfluïde, non-binair of trans zijn, vaak in games voor het eerst ervoor kiezen een personage van een ander gender te spelen. Als kind speelde ikzelf bijvoorbeeld altijd de vrouwelijke personages. Je kunt in deze virtuele wereld zijn wie je wil. Niemand zal je beoordelen, want niemand weet wie daadwerkelijk achter het scherm zit.”

Jouw eigen game heet Plum Road Tea Dream – waar komt de naam vandaan?

“Dit is mijn naam in Japanse tekens. De Japanse taal heeft mij altijd geïntrigeerd. Al op jonge leeftijd ben ik begonnen de tekens te bestuderen en de taal te leren. Uiteindelijk heb ik een uitwisselingsorganisatie benaderd, en ben ik op mijn zeventiende naar een gastgezin in Japan vertrokken.

Door de breuk met mijn vader voelde ik me oncomfortabel bij mijn naam. Samen met mijn gastouders ben ik op zoek gegaan naar een vertaling van mijn naam, Samu in het Japans. Van hen heb ik twee tekens gekregen, het teken van thee (sa) en van droom (mu). Een aantal jaren later vertaalde een goede Japanse vriendin mijn achternaam: Plum Road. In het Japans zeg je eerst je achternaam en dan je voornaam, dus dit vormt samen Plum Road Tea Dream.”

Kan je me iets vertellen over de game, hoe gaat deze eruit zien, en hoe speel je hem?

“Plum Road Tea Dream is een walking simulator. Het hoofddoel van zo’n soort spel is het ontdekken van een virtuele wereld, vaak onder begeleiding van een voice-over. Er zijn ruimtes waar je kleine acties kunt ondernemen, maar een groot deel van de game is een meditatieve wandeling door de omgeving, waarin je de bouwsels bezoekt en ondertussen naar de stem luistert.

We werken aan zeven aparte minigames, in zeven aparte ruimtes. In sommige ruimtes worden persoonlijke, autobiografische verhalen gedeeld, in andere ruimtes hebben we onze fantasie de vrije loop gelaten, bijvoorbeeld door het creëren van nieuwe mythes. De videogame kan uiteindelijk worden gedownload en thuis worden gespeeld, of als installatie geëxposeerd.”

Je werkt nu samen met gameontwikkelaars, hoe verschillen de gamewereld en de cultuursector van elkaar?

“Ze verschillen behoorlijk. In België wordt in de gamewereld vanuit het commerciële wordt gedacht, meer dan vanuit het artistieke. Ik vind daarentegen dat de game ook echt een volwaardig artistiek medium kan zijn. Daarnaast werken veel gamedesigners vanop afstand. Ik neem ze mee in een intensiever samenwerkingsverband, zoals door samen in residentie te gaan.

Natuurlijk heb ik veel technische kennis en vakjargon niet in huis. Dat maakt het wel eens zoeken, hoe communiceren we? Maar de uitwisseling van praktijken is heel inspirerend. Op een gegeven moment in het maakproces voelde ik dat ik zelf de sanctuaria wilde vormgeven. Ik maak nu maquettes en objecten van klei en papier maché. Die scannen we in 3D en komen op die manier in de game. Voor de designers was dat een revelatie, dat hadden ze nog nooit meegemaakt. Het is heel leuk om als kunstenaar in de gamewereld te werken en men te kunnen verrassen. Maar het is ook heel interessant om ideeën van de designers te horen over storytelling, bijvoorbeeld.”

Hoe gaat jouw bijdrage aan Puppet Playground er precies uitzien?

“Het wordt een look behind the scenes, een intiem inkijkje in het creatieproces. Ik toon de schetsen, maquettes en objecten. Alle originele teksten uit Minecraft hang ik op, omdat daarmee alles begon. Daarnaast vertel ik erover, en kunnen mensen stukjes uit de game spelen. Ook is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en verhalen.”

Wat wil je dat het publiek van Plum Road Tea Dream meeneemt?

“Ik vind het heel belangrijk om verhalen van POC (people of color) en queers te delen. Dit omdat er nog altijd onderrepresentatie bestaat, zeker in de gamesector. Ik hoop dat het publiek zich kan herkennen in deze verhalen. Daarnaast merk ik dat er direct reflectie ontstaat als we mensen de games laten spelen die er nu al zijn. Vaak krijg ik achteraf nog veel berichtjes. Tijdens zo’n deelmoment, zoals ook op Puppet Playground te zien zal zijn, gebeurt er iets bij de mensen. Ik merk dat het ze aanzet om zelf te schrijven, of ergens over te praten. Dat vind ik heel mooi om te zien.”