Met twee beeldend kunstenaars die een achtergrond hebben in de rechtsgeleerdheid, ethiek en sociologie, is het geen verrassing dat ze niet louter ‘kunst om de kunst’ maken. Kim Snauwaert en Anyuta Wiazemsky Snauwaert traden zonder hartstocht in het huwelijk en maakten er hun artistieke praktijk van.
“Antwoord jij als eerst of ik?” vraagt Kim. “Doe jij maar eerst en dan geef ik daarna mijn antwoord wel”, zegt Anyuta. Het lijkt bijna wel een echtpaar in de traditionele zin van het woord, dat we aan het woord horen. Toch is het huwelijk waar Kim en Anyuta hun ‘ja-woord’ aan gegeven hebben, verre van traditioneel te noemen. Onder de overkoepelende titel Between Us werkten ze afgelopen jaren aan hun artistieke praktijk rond hun ‘duurzame levensgemeenschap’.
Door Joelie Stork
---
Anyuta: “Ik denk dat het idee om te trouwen, zodat ik in het land kon blijven, er eerst was. Maar als we dat alleen om de papieren zouden doen, dan zou het een schijnhuwelijk zijn. Dat wilde ik niet en daarom zijn we op zoek gegaan naar wat de definitie was van een écht huwelijk. En het schijnt dat je, om een echt huwelijk te hebben, een ‘duurzame levensgemeenschap’ moet stichten en die in stand moet houden. En dat vonden we een heel interessant gegeven.”
Kim: “Toen dachten we, we gaan er een artistiek traject aan verbinden en we gaan echt oprecht proberen om een duurzame levensgemeenschap stichten. Waarover overigens verder ook niets in het Wetboek beschreven stond, wat dat precies inhoudt. Eerst dachten we nog dat we verliefd moesten worden op elkaar, maar in het Wetboek stond helemaal niets over ‘verliefdheid’. Daar stond alleen die definitie van de ‘duurzame levensgemeenschap’. In definities binnen de biologie en sociologie vonden we toen de betekenis ervan omschreven als ‘verschillende soorten [die] vreedzaam met elkaar samenleven’. Daar kunnen we wel wat mee dachten we; dát was echt het begin van ons artistieke traject.”
Kim: “Ik denk dat wij binnen de kaders onze eigen invulling herscheppen. Het huwelijk is een heel oud begrip, een heel traditioneel begrip waar veel mensen zich niet meer mee kunnen identificeren. Wij geven een nieuwe invulling aan de bestaande kaders. En dan niet binnen de kaders voor iemand anders, maar oprecht naar onszelf toe. En ons artistieke traject is de reflectie en de documentatie van de poging om deze ‘duurzame levensgemeenschap’ te stichten. Sommige werken zijn geen documentatie, maar zijn weer een reflectie daarop of een expressie ervan.”
Anyuta: “Dit traject is ook een soort samenvloeiing van verschillende aspecten. Je hebt wettelijke kaders, je hebt onze echte relatie en je hebt artistieke acties die we ontwerpen en uitvoeren. En ze geven elkaar vorm en beïnvloeden elkaar. Wat ik bedoel is dat onze relatie er niet was als we geen artistiek traject gestart waren. En moest er geen onderzoek plaatsvinden, dan hadden we geen voorstelling gemaakt. Politieagenten en Procureurs des Konings moesten bijvoorbeeld een reflectie maken over wat ons project is en ze moesten een rechterlijke uitspraak doen of het een ‘duurzame levensgemeenschap’ was. Je kunt het traject dus vanuit verschillende kaders bekijken: vanuit een wettelijk kader, vanuit persoonlijk perspectief of als artistiek project.”
Kim: "We gingen drie werken tonen tijdens de offline versie van Beyond the Black Box en dat was de voorstelling A Number of Contradictions, Ignorances and Oddities. Het narratief van deze voorstelling is ons verhaal van het begin tot nu. Daarnaast wilden we een installatie tonen: One Should not Nail the Carpet to the Wall, It May Lead to a Row in the Family, dat is echt een beeldend werk. En als derde hadden we nog een performatieve constellatie met de titel: Female Russian Immigrant I Married For Papers and Turned Into My Muse In Order To Build A Great Career As A Woman."
Kim: “De laatstgenoemde performatieve installatie heeft nu een online versie in de vorm van een videoperformance, dat inspeelt op een heel klein element van ons traject. De installatie hebben we nu verschoven naar april, maar in plaats daarvan hebben we podcasts met als titel: Framing is the luxury of the outside eye. Deze podcasts zijn gesprekken tussen mij en Anyuta aan de keukentafel terwijl zij mij leert koriander te bewaren op een natuurlijke manier en we hebben het onder andere over seksualiteit en begrafenisrituelen.”
“We hebben gewoon bij ieder werk gekeken wat er online mogelijk was. Bij de installatie opgebouwd uit panelen en Perzische tapijten ging dat echt niet lukken, maar bij de andere werken hebben we echt geprobeerd om een online alternatief te vinden. De voorstelling wilden we alleen niet online in première laten gaan, omdat we dachten dat dat echt niet zou werken. Het leek ons wel van meerwaarde om daar dan een publicatie van te maken en ook andere mensen te laten schrijven over ons werk. We hebben zo echt iets dat we anders niet hadden gemaakt en dat we aan ons archief kunnen toevoegen.”
Kim: “We trouwden niet voor de kunst, de kunst is meer een resultaat. We dachten, de manier waarop dit huwelijk tot stand gaat komen, daar zit zoveel potentieel in om daar een artistiek traject rond af te leggen, omdat migratie een heel alledaags probleem is dat zich vaak voordoet. Het gaat overigens niet over een politieke daad, maar meer een ethische reflectie die we naar onszelf vertalen. En daarnaast is ons huwelijk óók artistiek gemotiveerd.”
Anyuta: “Maar om antwoord te geven op je vraag: we zijn wel van plan om nog meer werken te maken onder de koepel van Between Us, maar het is niet zo dat we deze specifieke samenwerking tot het einde van ons leven hebben. We zijn wel bezig om een organisatie op te richten waarbinnen wij elk onze eigen praktijk kunnen realiseren en waaronder wij andere samenwerkingen tussen ons twee kunnen realiseren. Maar we gaan niet scheiden. We gaan onze duurzame levensgemeenschap behouden.”