Enkidu Khaled gaat dieper in op zijn nieuwe voorstelling getiteld 'God 99 - Bar by bar, night by night, story by story, onward!', waarvoor hij de debuutroman 'Allah 99' van Hassan Blasim gebruikte als inspiratiebron. Ontdek wat hem zo aantrok in dit boek en hoe hij het stuk heeft aangepakt.
Door Yasmin Van 'tveld
---
Op 14 en 15 april brengt Enkidu Khaled God 99 - Bar by bar, night by night, story by story, onward! naar de Brakke Grond. Drie performers en een dj kruipen in het hoofd en de huid van een reeks romanpersonages. Je ontmoet een jonge vrouw die op zoek is naar haar als verzetsstrijder vertrokken geliefde, een huilende Irakese taxichauffeur die verhalen over ziektes verzamelt, en een dj die vroeger als dokter werkte in een Syrisch ziekenhuis tijdens de ISIS-bezetting. In zijn Sheherazade-achtige verhalenmarathon speelt Enkidu met de grens tussen schijn en authenticiteit. De voorstelling is een productie van Platform 0090, en gemaakt in coproductie met o.a. de Brakke Grond.
Dag Enkidu, ik hoop dat alles goed met je gaat. Kan je mij iets vertellen over waarom je het boek 'Allah 99' van Hassan Blasim koos om mee te werken?
"Ik wil graag onze realiteit vatten om de toekomst beter te begrijpen. Dus telkens wanneer ik op zoek ben naar interessant materiaal, vraag ik mij af: 'Wat zou belangrijk zijn om te delen?' Mijn aandacht wordt getrokken door geschreven verhalen en mijn theaterstukken vormen een zoektocht naar de stem van hen die te weinig gehoord worden. Voor mij representeert Hassans werk de stem van de nieuwe generatie van het Midden-Oosten. Hij staat heel dicht bij wat er broeit onder jongeren. Tijdens de opstand in Irak in 2019 protesteerde deze nieuwe generatie voor vrijheid en mensenrechten. Ik sprak een demonstrant die over het boek van Hassan Blasim zei: 'Dit is mijn nieuwe Koran'. Daarom vind ik het heel belangrijk om Allah 99 naar het podium te brengen. En ook omdat het verhaal toont hoe mensen die eenzelfde geschiedenis delen vaak heel verschillende levens leiden – en daardoor ook uiteenlopende stemmen hebben."
Je voelde je dus aangetrokken tot de gelaagde stemmen en de verhoudingen van de personages onderling?
"Ik wilde verhalen brengen die menselijk zijn, om de verbinding tussen onszelf en andere mensen aan te halen. Ik wilde zoeken naar de innerlijke kern die we met elkaar delen: we hunkeren allemaal naar liefde en voelen allemaal honger naar vrijheid. Maar we focussen ons te vaak op onze verschillen en politieke discoursen zorgen er te regelmatig voor dat we ons anders van elkaar gaan voelen. We maken een immens onderscheid tussen wat we ‘het Midden-Oosten’ en ‘Europa’ noemen, en negeren dat onze culturen, onze geloofssystemen en sociale structuren gemeenschappelijke wortels hebben in de vruchtbare grond van de Mesopotamische beschaving. En toch kijken we dikwijls naar elkaar alsof we vijanden of volslagen vreemden zijn. Dat is nog een reden waarom ik Hassans boek zo geweldig vind: het laat zien wat menselijk is en hoe we allemaal met elkaar verbonden zijn met een vleugje vleugje humor en speelse ironie – en dat met de angst om elkaar écht te ontmoeten."
Is er een reden waarom je de taxichauffeur of de dj uit het boek koos om mee aan de slag te gaan?
"Het boek presenteert een caleidoscoop van verhalen en personages. Ik haalde er de mensen uit die middenin rampen leven en die artistieke activiteiten gebruiken om de absurditeiten van het leven onder ogen te zien en om te overleven. Kunst geeft hen handvatten om zich uit de chaos te tillen waarin ze zich bevinden. Hoewel het boek veel verhalen bevat, hebben we ons dus gericht op personages die reageren op de uitdagingen van het leven door kunst te maken. Ze herinneren ons eraan dat kunst een fundamentele behoefte is die ons helpt overeind te blijven in onze samenleving."
Waar staat het getal 99 voor?
"Het boek Allah 99 is een allegorie van verhalen die in elkaar haken; de lezer ontdekt in het ene verhaal de betekenis van het vorige – een reis die lijkt op de bekende vertellingen van Duizend-en-een-nacht, maar dan in een moderne jasje. Het verhaal is daardoor op een bepaalde manier oneindig. Binnen de islam wordt 99 gezien als het getal dat verwijst naar het oneindige. Bijgevolg illustreert 99 hoe de verschillende verhalen elkaar ononderbroken opvolgen. Voor moslims heeft God bovendien 99 namen die als zijn attributen worden beschouwd en die menselijke karakters vormen."
Hoe verhoudt de voorstelling zich tot het boek?
"Tijdens het maken van de voorstelling verkenden we de verhalen van Allah 99, op zoek naar wat weerklank vond in ieder van ons. We hebben de schrijfstijl, authenticiteit en rechtlijnigheid behouden, terwijl we ons concentreerden op een specifiek thema van het boek. We hebben ook verhalen gewijzigd en toegevoegd. En in het boek heeft elk woord een zeker gewicht, maar als je de tekst aanpast voor theater, dan wordt dit gewicht vloeibaar en licht. Dus hoewel geïnspireerd door het boek, heeft het toneelstuk een sterke individuele persoonlijkheid gekregen. Ik was dan ook blij te horen dat Hassan Blasim zich ook nog verbonden voelt met de verhalen die we vertellen op het podium."
Op welk deel van de voorstelling ben je het meest trots?
"Dat ik met sterke en unieke artiesten heb kunnen samenwerken, bijvoorbeeld Sara Dziri, Nele Vereecken, Joachim Robbrecht, Stan Wannet, Dhyaa Joda en Wouter Hillaert. Het was een prachtige uitdaging om al deze persoonlijkheden samen te brengen en om te zoeken naar wat hen bindt. Ik ben er trots op al deze hoogwaardige en complexe mensen bij elkaar te hebben gebracht. Samen hebben we op een leuke manier gegraven in onze creativiteit. Het is alsof je mensen bij elkaar zet en vervolgens hun kwaliteiten oogst om met het publiek te delen."
Waren er bepaalde moeilijkheden die opdoken tijdens de voorbereidingen van dit stuk?
"Door de pandemie hebben we de voorstelling een aantal keer opnieuw moeten inplannen, maar daar ga je mij niet over horen klagen. Ik ben mij er namelijk van bewust hoeveel geluk we hebben gehad om te kunnen blijven werken en onze visie verder te ontwikkelen. We herbekeken de voorstelling telkens we onze plannen moesten uitstellen, een proces dat positief is geweest voor het eindresultaat. We kregen de kans om het stuk te polijsten en om het ritme fijner af te stellen. Het was uiteindelijk een goede ervaring dat de dingen niet liepen zoals gepland. Ik geloof niet in perfectie. Ik geloof niet dat je initiële invalshoek uiteindelijk de eindmeet moet zijn. Alle ideeën kunnen worden veranderd, vernietigd en opnieuw opgebouwd."
